Duck Soup- 1933-Leo McCarey (Marx Brothers)

Το έργο φτιάχτηκε και στηρίζεται σε οικογένεια κωμικών, των Marx Brothers, οι οποίοι ήταν ήδη γνωστοί από το χώρο του θεάτρου. Η οικογένεια αποτελούταν από 5 αδέλφια με μουσικό και κωμικό ταλέντο. Τα αδέλφια ξεκίνησαν με μουσικά νούμερα τα οποία εμπεριείχαν και λίγα κωμικά στοιχεία. Καθώς όμως η κωμωδία κέρδιζε έδαφος η ισορροπία ανατράπηκε και τα νούμερα τους ήταν κατεξοχήν κωμικά με μουσικές παύσεις. Τα τέσσερα από τα πέντε αδέλφια πέρασαν στο χώρο του κινηματογράφου όταν στον κινηματογράφο υιοθετήθηκε ο ήχος. Τα κωμικά τους νούμερα στηρίζονταν σε ένα συνδυασμό διαλόγων, παντομίμας και μουσικής που δεν θα ήταν δυνατό να αποδοθεί στον βουβό κινηματογράφο.

Ο τίτλος προέρχεται από μια φράση της εποχής. Σούπα από πάπια ήταν κάτι που είναι που είναι πολύ εύκολο και ανόητο. Όταν η ταινία πρωτοβγήκε στους κινηματογράφους δεν αποτέλεσε τόσο μεγάλη επιτυχία όσο τα προηγούμενα έργα των Marx Brothers. Η σατιρική σχεδόν μαύρη άποψη με την οποία αντιμετωπίζει την εξουσία, τον πόλεμο και τον εθνικισμό ήταν δύσκολο να γίνουν αποδεκτά από τους Αμερικάνους πολίτες που από τη μία πέρναγαν την εποχή της οικονομικής κρίσης και είχαν ανάγκη από έργα με πιο αισιόδοξα μηνύματα και από την άλλη έβλεπαν τον πόλεμο να πλησιάζει. Ο Μουσολίνι θεώρησε ότι η ταινία τον πρόσβαλε τον ίδιο προσωπικά και για αυτό απαγόρευσε την προβολή της στην Ιταλία. Οι Marx Brothers ενθουσιάστηκαν με την απόφασή του αυτή. Η ταινία επανεκτιμήθηκε τη δεκαετία του ’60 και σήμερα θεωρείται μια από τις πιο ανατρεπτικές και σουρεαλιστικές κωμωδίες που φτιάχτηκαν ποτέ.

 Η υπόθεση: Μια φανταστική χώρα, η Freeland, βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Η πλούσια Mrs. Teasdale αρνείται να δανείσει τη χώρα χρήματα εάν δεν αλλάξει η διακυβέρνηση της. Στη θέση λοιπόν του προέδρου διορίζει τον Rufus T. Firefly. Ο πρεσβευτής της αντίπαλη χώρας ονειρεύεται ότι θα μπορέσει να κυβερνήσει την Freeland εάν πείσει την Mrs. Teasdale να τον παντρευτεί. Ο Rufus T. Firefly όμως επίσης φλερτάρει με την Mrs. Teasdale για τα λεφτά της. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους δύο άντρες οδηγεί τις χώρες σε πόλεμο. Ο πρεσβευτής βάζει κατάσκοπους να κλέψουν τα πολεμικά σχέδια της Freeland, αλλά αυτοί αποτυγχάνουν. Ο πόλεμος ξεκινάει και τελικά η Freeland νικάει.

Οι πρώτες ειδικά κωμωδίες των Marx Brothers ( ανάμεσα σε αυτές και το Duck Soup) παρουσιάζουν πολύ καλά ένα μεταβατικό στάδιο της κωμωδίας από το είδος slapstick που στηρίζεται στην παντομίμα, στα οπτικά τρικ, στη μορφή και στην κίνηση του ηθοποιού, στην screwball κωμωδία του ηχητικού κινηματογράφου που στηρίζεται κυρίως στο λεκτικό χιούμορ, δηλαδή στους διαλόγους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Groucho Marx που παίζει το ρόλο του Rufus T. Firefly ενσαρκώνει το νέο τύπο κωμωδίας, ενώ ο Harpo Marx στο ρόλο του Pinky τον παλιό τύπο.

Η υπόθεση που περιγράφηκε παραπάνω θα ήταν μια εκλογικευμένη σύνοψη του τι συμβαίνει στο έργο. Στην πραγματικότητα όμως όσα συμβαίνουν είναι δύσκολο να περιγραφούν με μια λογική αλληλουχία. Το Duck Soup είναι ένα έργο ανατρεπτικό όχι μόνο στις ιδέες αλλά και στον τρόπο που λειτουργεί.

Το έργο φροντίζει να διακωμωδήσει την επίσημη κρατική πολιτική, την εθιμοτυπία των κρατικών εκδηλώσεων και της διπλωματίας, τον εθνικισμό, τις μυστικές υπηρεσίες και την στρατοκρατία.  Το έργο σε ένα επίπεδο λειτουργεί σαν μια φάρσα που στόχο έχει να παρέχει μια κωμική ανακούφιση σε μια εποχή έντασης λόγω της οικονομική κρίσης και του επερχόμενου πολέμου. Πέρα όμως από αυτό το πρώτο επίπεδο η κωμωδία των Max Brothers επιχειρεί να ανατρέψει τα παραπάνω ιδανικά καταστρέφοντας τη λογική που τα διέπει και διαλύοντας την πραγματικότητα.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα κινηματογραφικά έργα όπου επιχειρείται μια πειστική αναπαράσταση της πραγματικότητας στο Duck Soup η πραγματικότητα είναι σκοπίμως χαώδης. Σε αυτό το χάος  συμβάλει η φαρσική δράση που καταστρέφει τον οποιοδήποτε αφηγηματικό κορμό, τη λογική συνέχεια και τελικά την ίδια της αναπαράσταση της πραγματικότητας, αλλά και αποσπασματικοί διάλογοι που δεν βγάζουν νόημα.

Πολλά από τα κωμικά συμβάντα του έργου ξεπερνούν την οποιαδήποτε λογική και καταλήγουν σε σουρεαλιστικά στιγμιότυπα . Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σκηνή με τον καθρέφτη όπου ο πρωταγωνιστής και η υποτιθέμενη αντανάκλασή του περιστρέφονται γύρω από τον άξονα του καθρέφτη και αλλάζουν ρόλους. Το έργο επιπλέον στιγματίζεται από μια σειρά από ασυνέχειες που με κανένα τρόπο δεν μπορούν να αιτιολογηθούν και συντελούν στην καταστροφή της μυθοπλασίας. Τα ρούχα του Rufus T. Firefly αλλάζουν διαρκώς αδικαιολόγητα στη σκηνή του πολέμου. Οι διαρκείς αυτές αλλαγές μετατρέπουν τον πόλεμο ανάμεσα στα δύο φανταστικά κράτη σε σύμβολο όλων των πολέμων της Αμερικής θέτοντας ταυτόχρονα όμως σε δοκιμασία την αίσθηση της συνέχειας που κανονικά θα έπρεπε να προσφέρει το έργο.

Δεν είναι τυχαίο που σε μεγάλο βαθμό το χιούμορ του Duck Soup στηρίζεται σε λογοπαίγνια. Η λογική και η γλώσσα έχουν πολλά κοινά στοιχεία και οι δύο μαζί επίσης χρησιμοποιούνται για την κατανόηση και την ερμηνεία της πραγματικότητας. Όταν λοιπόν κατά τη διάρκεια των διαλόγων οι λέξεις αλλάζουν νόημα διαρκώς, το όργανο της γλώσσας και κατά συνέπεια της λογικής διαλύεται και οι διάλογοι μένουν χωρίς συμπέρασμα, απάντηση και νόημα. Για παράδειγμα ο Rufus T. Firefly λέει ότι :χόρεψε μπροστά από τον Ναπολέοντα, ή μάλλον ο Ναπολέοντας χόρεψε μπροστά από αυτόν. Για την ακρίβεια χόρεψε μπροστά από αυτόν 200 χρόνια. Η λέξη μπροστά αρχικά λειτουργεί ως χωρικός προσδιορισμός και ύστερα μετατρέπεται σε χρονικό προσδιορισμό αλλάζοντας το νόημα και το στόχο της πρότασης (τα λογοπαίγνια δεν λειτουργούν εξίσου καλά σε όλες τις γλώσσες. Προσπαθώ να μεταφέρω το νόημα του λογοπαίγνιου στα Ελληνικά χωρίς μεγάλη επιτυχία). Με τον τρόπο αυτό οι διάλογοι γίνονται τόσο απίθανοι που τελικά διαλύονται εντελώς χωρίς να παράσχουν οποιαδήποτε πληροφορία.

Το Duck Soup είναι μια ανατρεπτική κωμωδία όχι μόνο γιατί διακωμωδεί ιδέες που η Αμερική θεωρεί και προωθεί ως ιερές ( την αυτοθυσία για την υπεράσπιση της πατρίδας, τη τιμή της γυναίκας κ.τ.λ.) αλλά γιατί ακυρώνοντας τους νόμους και τα όργανα της λογικής ανατρέπει τη λογική και «σοβαρή» θεώρηση του κόσμου εκ των έσω.