Hiroshima mon amour: Time, the destroyer of memory

Alain Renais has created a masterpiece on philosophical issues of time and memory. A film that even when is seen today 50 years after it’ s creation remains ever so powerful and painfully true.
A French woman –an actress-goes to Hiroshima to do a film on peace. There she meets a Japanese architect with who she has an one night stand. Soon both of them realize that their erotic adventure is more serious than they first thought and they become increasingly bonded. The woman relates to the man her first love affair. When she was young and while France was under German occupation, she fell in love with a German soldier who was killed. Her home town and parents considered her a traitor. They shaved her hair and locked her in the basement. Later on her parents gave her some money and told her to leave her hometown.
The film moves back and forth in time according firstly to the newsreels that demonstrated the destruction of Hiroshima and then according to the memories the woman narrates. The love affair between a French woman and a Japanese man unites the enemies of the Second World War proving that fifteen years later old animosities have faded away. Moreover through the different ethnicities of the heroes the spectator has the opportunity to witness how two completely different cultures were affected by the story of Hiroshima.
As the film being filmed in the actual film Hiroshima mon amour is a story that advocates peace, through the demonstration of the destruction that the war brings. The film works in a much more complicated and significant way than just transmitting this almost placid message.
Both the woman and the man are symbols of a tragic loss. She is the symbol of a private loss of love. He is the symbol of a public loss of life and faith in science and humanity that the town of Hiroshima represents.
The movie demonstrates the power of time over memory. The architect and the entire world should always remember the tragic example of Hiroshima but as time goes by the memory of the events fade. In the same a way the intensity of the first love and the pain of losing her lover is progressively forgotten by the woman. The film proves that no matter how important or how intense some things are in our lives time has an enormous power in corrupting memory and feelings. In the end we are left with empty stories and symbols that have lost all the emotional correlations that they should have. Unfortunately in the end all we can do is just remember those empty symbols and mechanically- with no true feeling- connect them with their true meaning.

Η τεχνική εξέλιξη της κινηματογραφικής τέχνης και ο συμβολισμός των μέσων της

Α) Lumiere: Οι αδελφοί Lumiere θεωρούνται οι πατέρες της κινηματογραφικής τέχνης. Η πρώτη κινηματογραφική προβολή έγινε στο Grand Cafe στο Παρίσι το 1895. Η κάθε ταινία είχε διάρκεια περίπου δέκα λεπτών. Η κάμερα ήταν στατική και το όλο θέμα ήταν τραβηγμένο από μία οπτική γωνία. Επρόκειτο δηλαδή για μονόπλανα.
Τα έργα αυτά παρουσίαζαν σκηνές καθημερινής ζωής (Εργάτες φεύγουν από το Εργοστάσιο) , τοπία από άλλες χώρες (ταξιδιωτικά) ή ακόμα περιείχαν την αφήγηση ενός μικρού σκηνοθετημένου αστείου. Τέλος, κάποιες από αυτές κάλυπταν ειδησιογραφικά νέα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κινηματογραφιστής σπάνια ήταν παρών στο γεγονός. Συνήθως το αναπαριστούσαν και το κινηματογραφούσαν στο στούντιο (το ναυάγιο του πολεμικού πλοίου Maine Στον Αμερικανικό –Ισπανικό πόλεμο). Οι θεατές γνώριζαν ότι αυτό που έβλεπαν δεν ήταν το πραγματικό όπως δεν ήταν πραγματικές και οι εικονογραφήσεις των γεγονότων στις εφημερίδες της εποχής.
Β) Οι ταινίες του Melies: Ο Melies βρίσκεται στον αντίποδα των αδελφών Lumiere. Οι ταινίες του ήταν φανταστικές. Εισήγαγε για πρώτη φορά το σενάριο, τους ηθοποιούς και τα σκηνικά. Γύριζε ταινίες σε στούντιο. Ήταν επίσης ο πρώτος που ένωσε διάφορες σκηνές ώστε να δημιουργήσει μια ιστορία. Εφάρμοσε ένα πρώιμο μοντάζ ενώνοντας τις σκηνές μεταξύ τους αλλά και για να δημιουργήσει τα πρώτα κινηματογραφικά εφέ. Το Ταξίδι στη Σελήνη είναι η πιο γνωστή ταινία του. (A trip to the moon -1902)
Γ) H σχολή Brighton: Η αγγλική κινηματογραφική σχολή εισήγαγε στην κινηματογραφική τέχνη τα διαφορετικά πλάνα. Με το μοντάζ ένωσε πλάνα μακρινά και μεσαία ώστε να δώσει περισσότερη λεπτομέρεια και πλούτο στην αφήγηση μιας ιστορίας
Δ) Οι αμερικάνοι σκηνοθέτες Porter και Griffith επινοούν και θέτουν τους πρώτους κανόνες της κινηματογραφικής τέχνης, συζητώντας ταυτόχρονα το πως ο θεατής εκλαμβάνει ένα κινηματογραφικό έργο.
1. Porter: Ι. Το πολύ κοντινό πλάνο
ΙΙ. Οικονομία Χρόνου. Δεν είναι απαραίτητο να παρουσιαστεί η πλήρη δράση στον θεατή. Εάν ο θεατής δει τα σημαντικά στιγμιότυπα της δράσης μπορεί μόνος του να συμπληρώσει όσα δεν έιδε.
ΙΙΙ. Η αίσθηση της συνέχειας από πλάνο σε πλάνο είτε μέσω της κίνησης των ηθοποιών είτε με τη δημιουργία νοητών αξόνων (π.χ. του βλέμματος)
2. Griffith: Ι. Η κάθε σκηνή αποτελείται από πολλά διαφορετικά πλάνα. Τα μακρινά πλάνα χρησιμοποιούνται για τον προσανατολισμό του θεατή σε σχέση με το χώρο και τη δράση. Χρησιμοποιούνται συνήθως στην αρχή και το τέλος μιας σκηνής. Τα μεσαία πλάνα είναι τα πιο συνήθη και δημιουργούν τη συναισθηματική σύνδεση του θεατή με τους πρωταγωνιστές. Τα πολύ κοντινά πλάνα είναι πιο σπάνια και δίνουν έμφαση. Προκαλούν το ενδιαφέρον του θεατή για κάποια λεπτομέρεια.
ΙΙ. Εφέ μετάβασης από πλάνο σε πλάνο: 1. το απλό κόψιμο (cut) είναι το εφέ που περνά συνήθως απαρατήρητο από τους θεατές. Σηματοδοτεί ότι από το πρώτο πλάνο στο δεύτερο δεν έχει αλλάξει τίποτα. Ο χρόνος που έχει μεσολαβήσει είναι σχεδόν μηδενικός. 2. dissolve (το ένα πλάνο διαλύεται αργά μέσα στο άλλο) Ο Θεατής όταν βλέπει αυτό το εφέ καταλαβαίνει ότι ανάμεσα στο πρώτο πλάνο και το δεύτερο έχει μεσολαβήσει κάποιο, μικρό συνήθως, χρονικό διάστημα. Πολλές φορές έχει αλλάξει και ο χώρος. Η μεγάλη διάρκεια ενός dissolve σημαίνει συνήθως ότι έχει περάσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. 3. Fade out/ Fade in (το σβήσιμο του πλάνου σε μαύρο- μαύρη οθόνη- εμφάνιση του πλάνου από μαύρο) Ιδιαίτερα έντονο εφέ. Η μαύρη οθόνη σηματοδοτεί κάποια διακοπή στην αφήγηση. Με αυτό το εφέ τελειώνει κάτι και αρχίζει κάτι νέο. Το Fade out/ Fade in σημαίνει ότι έχει περάσει πολύς χρόνος και ότι συνήθως έχει αλλάξει ο τόπος.
ΙΙΙ. Τα εφέ μετάβασης και η διάρκεια των πλάνων δίνουν ένα ρυθμό στην ταινία. Σκηνές που αποτελούνται από πλάνα μεγάλης διάρκειας χωρίς πολλές εναλλαγές στο είδος του πλάνου και εμπεριέχουν περισσότερα dissolve από ότι cut είναι αργές σκηνές. Προσφέρουν στον θεατή το χρόνο και τη δυνατότητα για στοχασμό. Αντίθετα, σκηνές με μικρής διάρκειας πλάνα, συχνές εναλλαγές και απανωτά cut έχουν γρήγορο ρυθμό και προκαλούν ένταση στον θεατή.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι κανόνες αυτοί ισχύουν στο κλασικό στυλ κινηματογράφησης. Πολλοί όμως σημαντικοί σκηνοθέτες τους ανατρέπουν και τους χρησιμοποιούν με εναλλακτικό τρόπο ώστε τελικά να εξυπηρετήσουν καλύτερα την κεντρική ιδέα του έργου τους.
Ε) O ήχος ήρθε ως τομή στην κινηματογραφική τέχνη. Δημιούργησε πολλά προβλήματα και επέβαλε τις δικές του λύσεις. Οι άνθρωποι του κινηματογράφου μέχρι τότε είχαν μάθει να στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην εικόνα για να αφηγηθούν μια ιστορία. Ο ήχος κατηγορήθηκε ότι μετέτρεψε τον κινηματογράφο σε μια κονσερβοποιημένη θεατρική παράσταση. Σήμερα πολλά έργα δεν εκμεταλλεύονται πλήρως τις αφηγηματικές δυνατότητες της εικόνας ρίχνοντας το βάρος στους ηθοποιούς και στους διάλογους. Ωστόσο ένα πλήρες κινηματογραφικό έργο οφείλει να εκμεταλλεύεται σωστά όλα τα εκφραστικά του μέσα (την εικόνα, την φωτογραφία, το χρώμα, τον ήχο, τη μουσική, το μοντάζ κτλ κτλ) με στόχο να εκφράσει καλύτερα την κεντρική του ιδέα. Η ιδέα αυτή πολλές φορές δεν έχει άμεση σχέση με την ιστορία που το έργο αφηγείται (π.χ. την ερωτική σχέση ενός ζευγαριού). Με αφορμή την ιστορία μπορεί να διερευνά μια άλλη γενικότερη ιδέα (π.χ. πως ορίζεται η ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους)

Brighton-Mary Jane's Mishap


Straight Cut


Dissolve


Fade out/ Fade in

Επιστροφή....come back?

Η ακαδημαϊκή-κινηματογραφική χρονιά που κοντεύει να τελειώσει ήταν πολύ περιέργη και πολύ απαιτητική. Οπλισμένη με την απόφαση να τελειώσω επιτέλεους και πάση θυσία το διδακτορικό το έριξα στη συγγραφή. Συνέβη λοιπόν το εξής παράδοξο...γράφοντας συνέχεια για τον κινηματογράφο και διαβάζοντας για τον κινηματογράφο σταμάτησα να πηγαίνω κινηματογράφο. Το γεγονός αυτό το αντιμετωπίζω με μεγάλη ανησυχία γιατί το "να πηγαίνω σινεμά" ήταν πάντοτε η αγαπημένη μου ασχολία. Ερωτήματα όπως: αλλάζω; μεγαλώνω; μετατρέπομαι σε τηλεοπτικό σκουπιδοφάγο; ποια είμαι; κτλ κτλ άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια. Οι φίλοι μου προσπάθησαν να με παρηγορήσουν λέγοντας ότι όλοι περνάνε κρίσεις κατά τις οποίες εγκαταλείπουν ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ τις αγαπημένες τους ασχολίες και μετά επιστρέφουν με ανανεωμένη όρεξη.Χμμμμ το ελίπζω αλλά δεν ορκίζομαι κι όλας οτι έτσι θα συμβεί. Ακόμα πιο ανησυχητικό βρίσκω το γεγονός οτι από όλες τις ταινίες που παίχτηκαν μόνο μια μου προκάλεσαι αρκετή περίεργεια να πάω να τη δώ...το Reader. Έχω την αίσθηση οτι η χρονιά δεν πρόσφερε και μεγάλες συγκινήσεις και έργα εντυπωσιακά. Παρακαλώ εαν κάποιος έχει να προτείνει κάτι το πραγματικά ενδιαφέρον να το καταθέσει άμεσα. Θα το καταβέσω (και θα το δω) σαν φάρμακο μπας και γλυτώσω από αυτή την αντικινηματογραφική ασθένεια που με ταλανίζει ένα χρόνο τώρα περίπου.
Επειδή αυτό το blog πολύ το αγαπάω και νιώθω άσχημα που το έχω αφήσει να βυθιστεί μέσα στους τόνους της άχρηστης πληροφορίας και του νεκρού υλικού που κυκλοφορεί στο internet λέω σταδιακά να ανεβάσω τα μαθήματα που παρέδωσα φέτος στους "πολίτες" της Ν. Ερυθραίας με θέμα την Ανάγνωση της Κινηματογραφικής Εικόνας. Θα τα χτενίσω λιγουλάκι να είναι ευπαρουσίαστα, θα τα ντύσω με βιντεάκια και εικόνες για να είναι πιο ελκυστικά και θα τα κατεθέσω στη βορά των λογοκλόπων (εναντίον των οποίων όλοι με προειδοποιούν) του ιντερνετ. Παρακαλώ περάστε και απολαύστε κατα το δοκούν!


Come Back?
I am sorry my English speaking friends but this section will be written in Greek. This year passed and I didn't go to the cinema nor I saw the new films. Instead I wrote my phd on cinema (D. Cronenberg). I also completed a series of lessons on how someone can interpret a film. I am thinking of publishing these lessons here. Unfortunately they are all written in Greek. In this way i will relive the blog and eventually I hope tha I will find again the time and the energy to write about the films I watch whether are new or old classics.