O Menino e o Mundo (Το αγόρι και ο κόσμος)- Alê Abreu: Μια παιδική ζωγραφιά μεταφέρει ενήλικα μηνύματα.

Υπόθεση: Ένα μικρό αγόρι ο Cuca ζει με τους γονείς σε κάποιο μικρό αγροτικό χωριό κοντά στη ζούγκλα. Ο Cuca είναι πολύ ευτυχισμένος μέχρι που ο πατέρας του αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι του, να μετακομίσει στην πόλη ώστε να μπορέσει να βρει δουλειά για να θρέψει την οικογένεια του. Η απουσία του είναι ιδιαίτερα αισθητή και επηρεάζει τον Cuca σε μεγάλο βαθμό, ώσπου ένα βράδυ αποφασίζει να τον αναζητήσει. Η αναζήτηση αυτή θα φέρει τον Cuca πρώτα στις καλλιέργειες και ύστερα στη μεγαλούπολη. Στο ταξίδι του θα γνωρίσει διάφορους ανθρώπους και θα ανακαλύψει το σύγχρονο κόσμο με όλα τα θετικά και τα αρνητικά του.

Σκηνοθεσία- Αισθητική: Το αγόρι και ο κόσμος αισθητικά αναλαμβάνει ένα μεγάλο ρίκσο και ξαφνιάζει ευχάριστα.  Σε ένα κόσμο υψηλής τεχνολογίας επιλέγει να μείνει μακριά από την άψογη τεχνικά αναπαραστατική δυνατότητα  του κινούμενου σχεδίου, που στηρίζεται στους υπολογιστές. Είναι όλο φτιαγμένο με χειροποίητα μέσα και οι δημιουργοί του φροντίζουν να το τονίσουν αυτή την ιδιότητά του. Αποφεύγουν να συμπεριλάβουν σχεδόν όλες τις συμβάσεις της "εξελιγμένης ακαδημαϊκής" ζωγραφικής, τις σκιές, την προοπτική, την αίσθηση του όγκου και του βάθους και την απόπειρα της νατουραλιστικής απεικόνισης. Ο κόσμος του Cuca θυμίζει παιδικές ζωγραφιές και η αισθητική αυτή επιλογή υπενθυμίζει διαρκώς στους θεατές ότι βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Η αφέλεια της αισθητικής αυτής με τίποτα δεν πρέπει να θεωρηθεί ατεχνία καθώς κρύβει μεγάλη περίσκεψη και στις πιο εμπνευσμένες στιγμές της θυμίζει μεγάλους καλλιτέχνες σαν τον Joan Miro ή ακόμα και τον Wassily Kandisky που αγαπούσαν και ως ένα βαθμό primitive ή naïf.  Για τις οποιαδήποτε ηθελημένες ατέλειες (εάν μπορούμε να τις ονομάσουμε έτσι) του σχεδίου αποζημιώνεται ο θεατής με τα εκπληκτικά χρώματα και τις πανέμορφες συνθέσεις τους.

Joan Miro

εφάρμοζαν την τέχνη

Η μουσική είναι επίσης ένα από τα βασικά αυτής της ταινίας που σε μεγάλο ποσοστό είναι βουβή. Σε αντιστοιχία με την εικόνα του έργου,  η μουσική ξεκινά από μερικές απλοϊκές νότες που παράγονται από τη φλογέρα του πατέρα του Cuca για να εξελιχθεί σε πιο σύνθετες μελωδίες καθώς ο Cuca ταξιδεύει στην πόλη.

Και τα περαιτέρω:

Όσο και εάν η φόρμα του Το αγόρι και ο κόσμος

Wassily Kandisky

είναι αναπάντεχα όμορφη και φρέσκια θα κατέληγε κουραστική εάν δεν εξυπηρετούσε το περιεχόμενο του έργου. Δεν είναι μόνο ότι η αφέλεια της αισθητικής είναι ταιριαστή στην παιδική ματιά του Cuca, αλλά και το πως σταδιακά χτίζεται η αισθητική αυτή για να εξυπηρετήσει την υπόθεση και τα νοήματα του έργου. Η ταινία ξεκινά κυριολεκτικά από ένα ολοκληρωτικά λευκό καμβά, μετά περιλαμβάνει τα πρώτα απλοϊκά μοτίβα της ζωής και της φύσης στο χωριό και τελικά αποκτά περίπλοκα σχήματα και συνθέσεις για την απεικόνιση της πόλης. Η μετάβαση αυτή από το απλό στο σύνθετη συμβολίζει ταυτόχρονα δύο πράγματα: α) την απλή και ευτυχισμένη ζωή του Cuca στην αρχή του έργου που περιπλέκεται με την απουσία του πατέρα και την απόφασή του να τον αναζητήσει και β) την αντιπαράθεση ανάμεσα στη απλοϊκή ζωή του χωρίου και αυτή της σύγχρονης πόλης.

Όλα τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου είναι καταγεγραμμένα εδώ, στο παιδικό αυτό έργο. Η αντικατάσταση των εργατών από μηχανές. Η φτώχια και η ανεργία. Ο καπιταλισμός και η διαφήμιση που μετατρέπουν την πρώτη ύλη που παράγουν οι εργάτες σε ένα ακριβό προϊόν που οι ίδιοι οι άνθρωποι που έφτιαξαν δεν μπορούν να αγοράσουν. Η εκβιομηχάνιση, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, η μόλυνση και τελικά η πολιτική καταπίεση. Είναι εκπληκτικό πως οι στιγμές σκληρότητας της ιστορίας κατά κάποιο τρόπο μεγεθύνονται εξαιτίας της παιδικής αισθητικής του. Ο επιστάτης που απολύει τους πιο αδύναμους, γέρους ή άρρωστους εργάτες, το καταπιεστικό καθεστώς της πόλης που εξολοθρεύει τη φαντασία και την ελευθεριότητα των ανθρώπων και της μουσικής του καρναβαλιού γίνονται ιδιαίτερα αιχμηρές. Οι δε πραγματικές εικόνες από την κοπή των δένδρων, τη μόλυνση του περιβάλλοντος κ.τ.λ. που παρεμβάλλονται μοιάζουν σχεδόν αποκρουστικές μέσα στο χρώμα και τη φαντασία του υπόλοιπου έργου και με αυτό τον τρόπο κατορθώνουν να επηρεάσουν περισσότερο τον θεατή.

Εάν κάποιος θέλει να προσάψει κάτι στο Αγόρι και τον Κόσμο είναι στο τι τελικά αποσκοπεί η ταινία αυτή. Ποιό είναι το κοινό της; Το παιδί ή ο γονιός που το συνοδεύει; Εάν είναι το παιδί, γιατί το έργο είναι γεμάτο με όλα αυτά τα ζοφερά θέματα και τη σκληρότητα που ελλοχεύει; Εάν πάλι είναι ο γονιός- δεν θα πω ότι το ένδυμα είναι ακατάλληλο για ενηλίκους, η τέχνη naïf απευθύνεται και σε αυτούς- οι προβληματισμοί του έργου είναι ανολοκλήρωτοι και κάπως απλοϊκοί για τον ενήλικα. Τους έχει ξανακούσει, και μάλιστα τους έχει αναλύσει. Ίσως ο Alê Abreu να αποφασίζει να αφήσει στην άκρη την περισπούδαστη ματιά του ενήλικα για δει ξανά τα προβλήματά αυτά στην τρομακτική τους απλουστευμένη οντότητα σαν παιδί που τα συλλαμβάνει για πρώτη φορά και παρά ταύτα πασχίζει να κρατήσει το θαυμασμό  και την έκπληξη για τον κόσμο.