Dr Strangelove (1964)-Kubrick

Η υπόθεση

Ένα τρελός στρατηγός του Αμερικάνικου στρατού δίνει εντολή σε αεροσκάφος που κουβαλάει πυρηνικούς πυραύλους να βομβαρδίσει συγκεκριμένους στόχους στη Σοβιετική Ένωση. Στη συνέχεια σφραγίζει το στρατόπεδο του και κλείνει όλες τις διόδους επικοινωνίας με το αεροσκάφος ώστε να μην μπορεί κανείς να ανακαλέσει την επίθεση. Η αμερικάνικη κυβέρνηση καλεί έκτατο πολεμικό συμβούλιο και προσπαθεί να επικοινωνήσει με τη Σοβιετική Ένωση ώστε να ανατρέψει τον επικείμενο πυρηνικό πόλεμο. Αν και η Αμερική με τη Σοβιετική Ένωση έρχονται σε συμφωνία δεν κατορθώνουν να ανατρέψουν την καταστροφή καθώς αποκαλύπτεται ότι η Σοβιετική ένωση  έχει κατασκευάσει ένα υπολογιστή ό οποίος θα πυροδοτήσει πυρηνική αντεπίθεση στην περίπτωση που θα δεχτεί επίθεση. Έτσι παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των στρατιωτών  και των προέδρων των δύο χωρών η καταστροφή ξεκινάει. Στη συνέχεια το συμβούλιο αρχίζει να παίρνει μέτρα για τη διαιώνιση του Αμερικάνικου έθνους με την καταφυγή του σε ορυχεία συνεχίζοντας τα σχέδια και την επιθετική πολιτική ενάντια στη Ρωσία χωρίς να αναγνωρίσουν ότι αυτή η συμπεριφορά του πολεμικού ανταγωνισμού επέφερε την καταστροφή που βιώνουν την στιγμή αυτή.

Γενικές Πληροφορίες

Το έργο είναι βασισμένο πάνω στο βιβλίο Red Alert του Peter George. Το βιβλίο αυτό ήταν ένα δραματικό θρίλερ το οποίο αντιμετώπιζε σοβαρό τρόπο την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων που είχε δημιουργηθεί ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση εξαιτίας των Πυρηνικών όπλων και την πιθανότητα αμοιβαίας ολικής καταστροφής εάν ξεκινούσε κάποια πολεμική σύγκρουση ανάμεσα στα δύο κράτη. Το βιβλίο αυτό εξέφραζε πολύ καλά το φόβο και τις σκέψεις που απασχολούσαν την Αμερική την εποχή εκείνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι γράφονταν και εκδίδονταν επιστημονικές μελέτες που καταμετρούσαν τους πιθανούς νεκρούς σε μια πυρηνική καταστροφή και τις δυνατότητες αναβίωσης του Αμερικάνικου κράτους και έθνους σε μια τέτοια περίπτωση. Ο Κιούμπρικ αγόρασε τα δικαιώματα από το βιβλίο αυτό στοχεύοντας να δημιουργήσει ένα φιλμ θρίλερ βασισμένο σε αυτό. Καθώς όμως έγραφε το σενάριο διαπίστωσε ότι έπρεπε διαρκώς να καλύπτει παραλογισμούς και οξύμωρα στοιχεία που θα μετέτρεπαν το σενάριο από σοβαρό σε κωμωδία. Επειδή όμως τα στοιχεία που διαρκώς αφαιρούσε ή άλλαζε ήταν πολύ κοντά στην κεντρική ιδέα του έργου που ήθελε να δημιουργήσει πήρε τελικά την απόφαση να μετατρέψει το επικείμενο φιλμ σε μαύρη κωμωδία και πολιτική σάτιρα.

Ηθοποιοί

Η Columbia Pictures δέχτηκε να χρηματοδοτήσει αυτή την «ανατρεπτική κωμωδία» ενθαρρυμένη από την οικονομική επιτυχία της Λολίτας αλλά και με τον όρο ο Peter Sellers να εμφανιστεί σε τέσσερεις διαφορετικούς ρόλους. Πραγματικά ο Κιούμπρικ πίεσε τον ηθοποιό προς αυτή την κατεύθυνση. Τελικά ο Peter Sellers παίζει τρεις ρόλους: τον Group Captain Lionel Mandrake τον οποίο στήριξε στις μιμήσεις των ανωτέρων του που έκανε κατά τη στρατιωτική του θητεία, τον πρόεδρο President Merkin Muffley τον οποίο στήριξε πάνω σε ένα κυβερνήτη της εποχής και τέλος τον πολεμικό σύμβουλο Dr. Strangelove. Για τη φιγούρα του Dr. Strangelove οι επιδράσεις ήταν πολλές. Στην ουσία συγκεντρώνει πολλά στοιχεία από επιστήμονες της εποχής και συμβούλους που υπολόγιζαν με ψυχρότητα το κόστος της πυρηνικής καταστροφής. Σε μεγάλο βαθμό επίσης αντιγράφει τον κακό και τρελό επιστήμονα του Μετρόπολις του Λανγκ. Όπως και αυτός είναι αναμαλλιασμένος και φορά μαύρο γάντι στο ένα χέρι. Επίσης αποδεικνύεται ανεξέλεγκτος από την κεντρική εξουσία.  Ο χιτλερικός χαιρετισμός από  τον γαντοφορεμένο χέρι ήταν μια επινόηση του ίδιου του ηθοποιού. Υποτίθεται ότι ο ήρωας πάσχει από κάποια νευρολογική ασθένεια όπου το ένα χέρι δρα ανεξέλεγκτα. Το γάντι το πήρε από τον ίδιο τον Κιούμπρικ που το φορούσε στο ένα χέρι στο χώρο των γυρισμάτων για να μπορεί να πιάνει τους καυτούς προβολείς. Ο τέταρτος ρόλος θα ήταν ο ταγματάρχης  T. J. "King" Kong,  αλλά ο Sellers στραμπούλιξε το πόδι του και δεν μπορούσε να σταθεί στο στενό χώρο που υποτίθεται ότι ήταν το αεροσκάφος. Τελικά αντικαταστάθηκε από τον Slim Pickens, ένα ηθοποιό που έκανε καριέρα σε δεύτερους κυρίως ρόλους του γουέστερν. Ο ηθοποιός αυτός ακόμα και στην πραγματική του ζωή είχε αυτή την προφορά, αυτό τον τρόπο συμπεριφοράς και αυτή την γκαρνταρόμπα.

Αισθητική

Μια ακόμη επιρροή από το Μετρόπολις του Λανγκ αλλά και από το Εργαστήριο του Δρ. Καλλιγκάρι ήταν η ασπρόμαυρη φωτογραφία και ο εξπρεσιονιστικός φωτισμός. Χαρακτηριστικός είναι ο χώρος που δημιουργήθηκε για τον συμβούλιο του πολέμου. Υποδηλώνει ένα καταφύγιο. Στο κέντρο του βρίσκεται ένα τεράστιο στρογγυλό τραπέζι με φώτα ακριβώς από πάνω του. Στην ουσία το τραπέζι αυτό μιμούταν τα τραπέζια του τζόγου σε καζίνα. Ο Κιούμπρικ για να ενισχύσει την ιδέα αυτή στο μυαλό των ηθοποιών -την ιδέα ότι τζογάρουν την τύχη όλου του κόσμου-  απαίτησε το τραπέζι να στρωθεί με πράσινη τσόχα ακόμα και εάν αυτό δεν θα φαινόταν στο ασπρόμαυρο φιλμ.

Το τέλος

Αρχικά είχε αποφασιστεί το έργο να τελειώνει με μια σκηνή τουτρτοπόλεμου, η οποία θα υποδήλωνε τους βομβαρδισμούς που θα  ακολουθούσαν ύστερα από την πρώτη έκρηξη. Αν και η σκηνή γυρίστηκε δεν συμπεριλήφθηκε για διάφορους λόγους. Καταρχάς οι ηθοποιοί δεν μπορούσαν να συγκρατηθούν και να μην ξεσπάσουν σε γέλια με αποτέλεσμα να χαλάνε το αποτέλεσμα. Επιπλέον η σκηνή δείχνει το πρόεδρο της Αμερικής να τρώει μια τούρτα στο κεφάλι. Πριν το έργο ολοκληρωθεί έγινε η δολοφονία του Κένεντυ και ο Κιουμπρικ και οι παραγωγοί θεώρησαν ότι η σκηνή αυτή θα συνδεόταν με τη δολοφονία γεγονός που έδειχνε ασέβεια προς τον δολοφονημένο πρόεδρο και δεν θα γινόταν ανεκτό από το κοινό.

Οι σκηνές των εκρήξεων προέρχονται από πραγματικές εκρήξεις ατομικών βομβών, στη Χιροσίμα αλλά και άλλες πειραματικές που είχε εκτελέσει ο Αμερικάνικος στρατός.

Σκηνοθεσία

Το όλο έργο διαδραματίζεται στην ουσία σε τρεις κλειστούς χώρους και με τη βοήθεια του μοντάζ περνάμε από τον ένα στον άλλο. Όσο το έργο προχωράει το μοντάζ επιταχύνεται περνώντας από το ένα χώρο στον άλλον ολοένα και πιο γρήγορα. Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Κιούμπρικ έχει διαλέξει διαφορετικό τρόπο σκηνοθεσίας για τον κάθε χώρο. Το υπόγειο συμβούλιο του πολέμου κινηματογραφείται με μακρινά στατικά πλάνα. Το κλειδωμένο γραφείο με τον τρελό στρατιωτικό δίνεται με ένα στυλ ντοκιμαντερίστικο . Και ο ιδιαίτερα στενός χώρος του αεροσκάφους με πολύ κοντινά πλάνα κυρίως στα πρόσωπα των ηθοποιών.

Τα σεξουαλικά υπονοούμενα και η γυναικεία παρουσία

Ένα σημαντικό μέρος του κωμικού στοιχείου του έργου υπηρετείται από τα σεξουαλικά υπονοούμενα που εμπεριέχει. Το έργο μαστίζεται από φαλλικά σύμβολα με αποκορύφωση τον πύραυλό που καβαλάει ο κυβερνήτης- καουμπόη στο τέλος του. Αντίστοιχα σεξουαλικά υπονοούμενα εμφανίζονται στα σχέδια για τη διαιώνιση του έθνους συμφώνα με τα οποία οι γυναίκες που θα επιλεχτούν να διασωθούν οφείλουν να είναι όμορφες ώστε να συντείνουν στην αύξηση του πληθυσμού. Επιπλέον, σε όλο το έργο εμφανίζεται μοναχά μια γυναίκα ή οποία παρουσιάζεται σαν το στερεότυπο της σέξι γραμματέας. Στη σκηνή αυτή φορά μαγιό, έχει ερωτική σχέση με το ανώτερο της και δεν διαθέτει οποιαδήποτε άλλη ικανότητα. Ο Κιούμπρικ συνδέει την επιθετικότητα και τον πόλεμο με την ανδρική σεξουαλικότητα και ανταγωνισμό.

 

Screwball κωμωδία

Philadelphia Story

Το είδος της  Screwball κωμωδίας καθώς στηρίζει το χιούμορ στους διαλόγους και κατά συνέπεια στον ήχο αναπτύχθηκε μετά το ’30 όταν ο ήχος είχε πια παγιωθεί στον κινηματογράφο. Εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή κινηματογραφικά είδη.  

Το είδος αυτό αναπτύχθηκε μέσα στα πλαίσια της οικονομικής ύφεσης και του μεσοπολέμου όπου το κοινό απαιτούσε από τη μία κοινωνική κριτική αλλά και μοτίβα-φυγής και διασκέδασης. Είναι η εποχή που οι γυναίκες αρχίζουν να δουλεύουν, να αποκτούν μεγαλύτερη δύναμη και πιο ενεργό κοινωνικό ρόλο. Ταυτόχρονα είναι μια εποχή που τον κινηματογράφο τον καταδυναστεύει η λογοκρισία του κώδικα Χεϊς. Θέματα όπως οι σεξουαλικές προτιμήσεις, το σεξ έξω από τα δεσμά του γάμου που κώδικας απαγορεύει εμφανίζονται στον κινηματογράφο με την επίφαση της κωμωδίας και της μη-σοβαρής αντιμετώπισης τους.

Τα χαρακτηριστικά της Screwball κωμωδίας δεν εμφανίζονται με απόλυτη συνέπεια σε όλες τις ταινίες του είδους. Συχνά, εμφανίζεται μια κεντρική ρομαντική ιστορία όπου το ζευγάρι φαίνεται αταίριαστο. Οι διαφορές στο ζευγάρι συχνά δικαιολογούνται από το γεγονός ότι προέρχονται από διαφορετική κοινωνική τάξη. Με τον τρόπο αυτό η κωμωδία μπορεί να επιχειρήσει μια κριτική προς τους πλούσιους παρουσιάζοντας τους συχνά σαν κακομαθημένους και τεμπέληδες. Αντίθετα η φτωχότεροι είναι ικανοί, τίμιοι δουλευταράδες. Μια άλλη σύγκρουση ανάμεσα στο ζευγάρι που μπορεί να εμφανίζεται  σε πολλές τέτοιου τύπου κωμωδίες, είναι αυτή των δύο φύλων. Οι γυναίκες παρουσιάζονται πεισματάρες και ενεργητικές καθώς συχνά είναι εκείνες που κυνηγούν τον «απρόθυμο» άνδρα και τον φλερτάρουν. Έτσι, ένα σημαντικό στοιχείο της κωμικής συνταγής προέρχεται από αυτή την αντιστροφή των παραδοσιακών ρόλων των φύλων. 

Άλλο στοιχείο της Screwball κωμωδία είναι οι γρήγοροι πνευματώδης και ετοιμόλογοι διάλογοι. Αν και τα χαρακτηριστικό αυτό δεν εγκαινιάστηκε σε αυτό το είδος καθώς εμφανίστηκε και αλλά όπως το γκανγκστερικό σίγουρα εδώ κορυφώθηκε. Συχνά επίσης εμφανίζονται φαρσικές καταστάσεις, όπως παρεξηγήσεις, παραγνωρίσεις ή απλά εξω-πραγματικά συμβάντα.

His Girl Friday

Ένα υπο- είδος της είναι η κωμωδία του δεύτερου γάμου. Εκεί ένα ζευγάρι που έχει χωρίσει ή είναι στα πρόθυρα του να πάρει διαζύγιο αντιλαμβάνεται ότι ακόμα είναι ερωτευμένο. Και εδώ το χιούμορ προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από τη σύγκρουση των φύλων. Η συζήτηση ενός διαζυγίου και νέου δεύτερου γάμου στην οθόνη φανερώνει την αλλαγή που έχει συντελεστεί στο ήθος της Αμερικάνικης κοινωνίας και στη σταδιακή χειραφέτηση των γυναικών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του είδους αυτού είναι: The Philadelphia Story- 1940 George Cukor, His Girl Friday- 1940 Howard Hawks

 Μερικές ακόμα Screwball κωμωδίες:

 Bringing Up Baby (1938)- Howard Hawks

 Trouble in Paradise (1932)- Ernst Lubitsch

 Ninotchka (1939)-  Ernst Lubitsch

Duck Soup- 1933-Leo McCarey (Marx Brothers)

Το έργο φτιάχτηκε και στηρίζεται σε οικογένεια κωμικών, των Marx Brothers, οι οποίοι ήταν ήδη γνωστοί από το χώρο του θεάτρου. Η οικογένεια αποτελούταν από 5 αδέλφια με μουσικό και κωμικό ταλέντο. Τα αδέλφια ξεκίνησαν με μουσικά νούμερα τα οποία εμπεριείχαν και λίγα κωμικά στοιχεία. Καθώς όμως η κωμωδία κέρδιζε έδαφος η ισορροπία ανατράπηκε και τα νούμερα τους ήταν κατεξοχήν κωμικά με μουσικές παύσεις. Τα τέσσερα από τα πέντε αδέλφια πέρασαν στο χώρο του κινηματογράφου όταν στον κινηματογράφο υιοθετήθηκε ο ήχος. Τα κωμικά τους νούμερα στηρίζονταν σε ένα συνδυασμό διαλόγων, παντομίμας και μουσικής που δεν θα ήταν δυνατό να αποδοθεί στον βουβό κινηματογράφο.

Ο τίτλος προέρχεται από μια φράση της εποχής. Σούπα από πάπια ήταν κάτι που είναι που είναι πολύ εύκολο και ανόητο. Όταν η ταινία πρωτοβγήκε στους κινηματογράφους δεν αποτέλεσε τόσο μεγάλη επιτυχία όσο τα προηγούμενα έργα των Marx Brothers. Η σατιρική σχεδόν μαύρη άποψη με την οποία αντιμετωπίζει την εξουσία, τον πόλεμο και τον εθνικισμό ήταν δύσκολο να γίνουν αποδεκτά από τους Αμερικάνους πολίτες που από τη μία πέρναγαν την εποχή της οικονομικής κρίσης και είχαν ανάγκη από έργα με πιο αισιόδοξα μηνύματα και από την άλλη έβλεπαν τον πόλεμο να πλησιάζει. Ο Μουσολίνι θεώρησε ότι η ταινία τον πρόσβαλε τον ίδιο προσωπικά και για αυτό απαγόρευσε την προβολή της στην Ιταλία. Οι Marx Brothers ενθουσιάστηκαν με την απόφασή του αυτή. Η ταινία επανεκτιμήθηκε τη δεκαετία του ’60 και σήμερα θεωρείται μια από τις πιο ανατρεπτικές και σουρεαλιστικές κωμωδίες που φτιάχτηκαν ποτέ.

 Η υπόθεση: Μια φανταστική χώρα, η Freeland, βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Η πλούσια Mrs. Teasdale αρνείται να δανείσει τη χώρα χρήματα εάν δεν αλλάξει η διακυβέρνηση της. Στη θέση λοιπόν του προέδρου διορίζει τον Rufus T. Firefly. Ο πρεσβευτής της αντίπαλη χώρας ονειρεύεται ότι θα μπορέσει να κυβερνήσει την Freeland εάν πείσει την Mrs. Teasdale να τον παντρευτεί. Ο Rufus T. Firefly όμως επίσης φλερτάρει με την Mrs. Teasdale για τα λεφτά της. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους δύο άντρες οδηγεί τις χώρες σε πόλεμο. Ο πρεσβευτής βάζει κατάσκοπους να κλέψουν τα πολεμικά σχέδια της Freeland, αλλά αυτοί αποτυγχάνουν. Ο πόλεμος ξεκινάει και τελικά η Freeland νικάει.

Οι πρώτες ειδικά κωμωδίες των Marx Brothers ( ανάμεσα σε αυτές και το Duck Soup) παρουσιάζουν πολύ καλά ένα μεταβατικό στάδιο της κωμωδίας από το είδος slapstick που στηρίζεται στην παντομίμα, στα οπτικά τρικ, στη μορφή και στην κίνηση του ηθοποιού, στην screwball κωμωδία του ηχητικού κινηματογράφου που στηρίζεται κυρίως στο λεκτικό χιούμορ, δηλαδή στους διαλόγους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Groucho Marx που παίζει το ρόλο του Rufus T. Firefly ενσαρκώνει το νέο τύπο κωμωδίας, ενώ ο Harpo Marx στο ρόλο του Pinky τον παλιό τύπο.

Η υπόθεση που περιγράφηκε παραπάνω θα ήταν μια εκλογικευμένη σύνοψη του τι συμβαίνει στο έργο. Στην πραγματικότητα όμως όσα συμβαίνουν είναι δύσκολο να περιγραφούν με μια λογική αλληλουχία. Το Duck Soup είναι ένα έργο ανατρεπτικό όχι μόνο στις ιδέες αλλά και στον τρόπο που λειτουργεί.

Το έργο φροντίζει να διακωμωδήσει την επίσημη κρατική πολιτική, την εθιμοτυπία των κρατικών εκδηλώσεων και της διπλωματίας, τον εθνικισμό, τις μυστικές υπηρεσίες και την στρατοκρατία.  Το έργο σε ένα επίπεδο λειτουργεί σαν μια φάρσα που στόχο έχει να παρέχει μια κωμική ανακούφιση σε μια εποχή έντασης λόγω της οικονομική κρίσης και του επερχόμενου πολέμου. Πέρα όμως από αυτό το πρώτο επίπεδο η κωμωδία των Max Brothers επιχειρεί να ανατρέψει τα παραπάνω ιδανικά καταστρέφοντας τη λογική που τα διέπει και διαλύοντας την πραγματικότητα.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα κινηματογραφικά έργα όπου επιχειρείται μια πειστική αναπαράσταση της πραγματικότητας στο Duck Soup η πραγματικότητα είναι σκοπίμως χαώδης. Σε αυτό το χάος  συμβάλει η φαρσική δράση που καταστρέφει τον οποιοδήποτε αφηγηματικό κορμό, τη λογική συνέχεια και τελικά την ίδια της αναπαράσταση της πραγματικότητας, αλλά και αποσπασματικοί διάλογοι που δεν βγάζουν νόημα.

Πολλά από τα κωμικά συμβάντα του έργου ξεπερνούν την οποιαδήποτε λογική και καταλήγουν σε σουρεαλιστικά στιγμιότυπα . Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σκηνή με τον καθρέφτη όπου ο πρωταγωνιστής και η υποτιθέμενη αντανάκλασή του περιστρέφονται γύρω από τον άξονα του καθρέφτη και αλλάζουν ρόλους. Το έργο επιπλέον στιγματίζεται από μια σειρά από ασυνέχειες που με κανένα τρόπο δεν μπορούν να αιτιολογηθούν και συντελούν στην καταστροφή της μυθοπλασίας. Τα ρούχα του Rufus T. Firefly αλλάζουν διαρκώς αδικαιολόγητα στη σκηνή του πολέμου. Οι διαρκείς αυτές αλλαγές μετατρέπουν τον πόλεμο ανάμεσα στα δύο φανταστικά κράτη σε σύμβολο όλων των πολέμων της Αμερικής θέτοντας ταυτόχρονα όμως σε δοκιμασία την αίσθηση της συνέχειας που κανονικά θα έπρεπε να προσφέρει το έργο.

Δεν είναι τυχαίο που σε μεγάλο βαθμό το χιούμορ του Duck Soup στηρίζεται σε λογοπαίγνια. Η λογική και η γλώσσα έχουν πολλά κοινά στοιχεία και οι δύο μαζί επίσης χρησιμοποιούνται για την κατανόηση και την ερμηνεία της πραγματικότητας. Όταν λοιπόν κατά τη διάρκεια των διαλόγων οι λέξεις αλλάζουν νόημα διαρκώς, το όργανο της γλώσσας και κατά συνέπεια της λογικής διαλύεται και οι διάλογοι μένουν χωρίς συμπέρασμα, απάντηση και νόημα. Για παράδειγμα ο Rufus T. Firefly λέει ότι :χόρεψε μπροστά από τον Ναπολέοντα, ή μάλλον ο Ναπολέοντας χόρεψε μπροστά από αυτόν. Για την ακρίβεια χόρεψε μπροστά από αυτόν 200 χρόνια. Η λέξη μπροστά αρχικά λειτουργεί ως χωρικός προσδιορισμός και ύστερα μετατρέπεται σε χρονικό προσδιορισμό αλλάζοντας το νόημα και το στόχο της πρότασης (τα λογοπαίγνια δεν λειτουργούν εξίσου καλά σε όλες τις γλώσσες. Προσπαθώ να μεταφέρω το νόημα του λογοπαίγνιου στα Ελληνικά χωρίς μεγάλη επιτυχία). Με τον τρόπο αυτό οι διάλογοι γίνονται τόσο απίθανοι που τελικά διαλύονται εντελώς χωρίς να παράσχουν οποιαδήποτε πληροφορία.

Το Duck Soup είναι μια ανατρεπτική κωμωδία όχι μόνο γιατί διακωμωδεί ιδέες που η Αμερική θεωρεί και προωθεί ως ιερές ( την αυτοθυσία για την υπεράσπιση της πατρίδας, τη τιμή της γυναίκας κ.τ.λ.) αλλά γιατί ακυρώνοντας τους νόμους και τα όργανα της λογικής ανατρέπει τη λογική και «σοβαρή» θεώρηση του κόσμου εκ των έσω.