Dr Strangelove (1964)-Kubrick

Η υπόθεση

Ένα τρελός στρατηγός του Αμερικάνικου στρατού δίνει εντολή σε αεροσκάφος που κουβαλάει πυρηνικούς πυραύλους να βομβαρδίσει συγκεκριμένους στόχους στη Σοβιετική Ένωση. Στη συνέχεια σφραγίζει το στρατόπεδο του και κλείνει όλες τις διόδους επικοινωνίας με το αεροσκάφος ώστε να μην μπορεί κανείς να ανακαλέσει την επίθεση. Η αμερικάνικη κυβέρνηση καλεί έκτατο πολεμικό συμβούλιο και προσπαθεί να επικοινωνήσει με τη Σοβιετική Ένωση ώστε να ανατρέψει τον επικείμενο πυρηνικό πόλεμο. Αν και η Αμερική με τη Σοβιετική Ένωση έρχονται σε συμφωνία δεν κατορθώνουν να ανατρέψουν την καταστροφή καθώς αποκαλύπτεται ότι η Σοβιετική ένωση  έχει κατασκευάσει ένα υπολογιστή ό οποίος θα πυροδοτήσει πυρηνική αντεπίθεση στην περίπτωση που θα δεχτεί επίθεση. Έτσι παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των στρατιωτών  και των προέδρων των δύο χωρών η καταστροφή ξεκινάει. Στη συνέχεια το συμβούλιο αρχίζει να παίρνει μέτρα για τη διαιώνιση του Αμερικάνικου έθνους με την καταφυγή του σε ορυχεία συνεχίζοντας τα σχέδια και την επιθετική πολιτική ενάντια στη Ρωσία χωρίς να αναγνωρίσουν ότι αυτή η συμπεριφορά του πολεμικού ανταγωνισμού επέφερε την καταστροφή που βιώνουν την στιγμή αυτή.

Γενικές Πληροφορίες

Το έργο είναι βασισμένο πάνω στο βιβλίο Red Alert του Peter George. Το βιβλίο αυτό ήταν ένα δραματικό θρίλερ το οποίο αντιμετώπιζε σοβαρό τρόπο την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων που είχε δημιουργηθεί ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση εξαιτίας των Πυρηνικών όπλων και την πιθανότητα αμοιβαίας ολικής καταστροφής εάν ξεκινούσε κάποια πολεμική σύγκρουση ανάμεσα στα δύο κράτη. Το βιβλίο αυτό εξέφραζε πολύ καλά το φόβο και τις σκέψεις που απασχολούσαν την Αμερική την εποχή εκείνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι γράφονταν και εκδίδονταν επιστημονικές μελέτες που καταμετρούσαν τους πιθανούς νεκρούς σε μια πυρηνική καταστροφή και τις δυνατότητες αναβίωσης του Αμερικάνικου κράτους και έθνους σε μια τέτοια περίπτωση. Ο Κιούμπρικ αγόρασε τα δικαιώματα από το βιβλίο αυτό στοχεύοντας να δημιουργήσει ένα φιλμ θρίλερ βασισμένο σε αυτό. Καθώς όμως έγραφε το σενάριο διαπίστωσε ότι έπρεπε διαρκώς να καλύπτει παραλογισμούς και οξύμωρα στοιχεία που θα μετέτρεπαν το σενάριο από σοβαρό σε κωμωδία. Επειδή όμως τα στοιχεία που διαρκώς αφαιρούσε ή άλλαζε ήταν πολύ κοντά στην κεντρική ιδέα του έργου που ήθελε να δημιουργήσει πήρε τελικά την απόφαση να μετατρέψει το επικείμενο φιλμ σε μαύρη κωμωδία και πολιτική σάτιρα.

Ηθοποιοί

Η Columbia Pictures δέχτηκε να χρηματοδοτήσει αυτή την «ανατρεπτική κωμωδία» ενθαρρυμένη από την οικονομική επιτυχία της Λολίτας αλλά και με τον όρο ο Peter Sellers να εμφανιστεί σε τέσσερεις διαφορετικούς ρόλους. Πραγματικά ο Κιούμπρικ πίεσε τον ηθοποιό προς αυτή την κατεύθυνση. Τελικά ο Peter Sellers παίζει τρεις ρόλους: τον Group Captain Lionel Mandrake τον οποίο στήριξε στις μιμήσεις των ανωτέρων του που έκανε κατά τη στρατιωτική του θητεία, τον πρόεδρο President Merkin Muffley τον οποίο στήριξε πάνω σε ένα κυβερνήτη της εποχής και τέλος τον πολεμικό σύμβουλο Dr. Strangelove. Για τη φιγούρα του Dr. Strangelove οι επιδράσεις ήταν πολλές. Στην ουσία συγκεντρώνει πολλά στοιχεία από επιστήμονες της εποχής και συμβούλους που υπολόγιζαν με ψυχρότητα το κόστος της πυρηνικής καταστροφής. Σε μεγάλο βαθμό επίσης αντιγράφει τον κακό και τρελό επιστήμονα του Μετρόπολις του Λανγκ. Όπως και αυτός είναι αναμαλλιασμένος και φορά μαύρο γάντι στο ένα χέρι. Επίσης αποδεικνύεται ανεξέλεγκτος από την κεντρική εξουσία.  Ο χιτλερικός χαιρετισμός από  τον γαντοφορεμένο χέρι ήταν μια επινόηση του ίδιου του ηθοποιού. Υποτίθεται ότι ο ήρωας πάσχει από κάποια νευρολογική ασθένεια όπου το ένα χέρι δρα ανεξέλεγκτα. Το γάντι το πήρε από τον ίδιο τον Κιούμπρικ που το φορούσε στο ένα χέρι στο χώρο των γυρισμάτων για να μπορεί να πιάνει τους καυτούς προβολείς. Ο τέταρτος ρόλος θα ήταν ο ταγματάρχης  T. J. "King" Kong,  αλλά ο Sellers στραμπούλιξε το πόδι του και δεν μπορούσε να σταθεί στο στενό χώρο που υποτίθεται ότι ήταν το αεροσκάφος. Τελικά αντικαταστάθηκε από τον Slim Pickens, ένα ηθοποιό που έκανε καριέρα σε δεύτερους κυρίως ρόλους του γουέστερν. Ο ηθοποιός αυτός ακόμα και στην πραγματική του ζωή είχε αυτή την προφορά, αυτό τον τρόπο συμπεριφοράς και αυτή την γκαρνταρόμπα.

Αισθητική

Μια ακόμη επιρροή από το Μετρόπολις του Λανγκ αλλά και από το Εργαστήριο του Δρ. Καλλιγκάρι ήταν η ασπρόμαυρη φωτογραφία και ο εξπρεσιονιστικός φωτισμός. Χαρακτηριστικός είναι ο χώρος που δημιουργήθηκε για τον συμβούλιο του πολέμου. Υποδηλώνει ένα καταφύγιο. Στο κέντρο του βρίσκεται ένα τεράστιο στρογγυλό τραπέζι με φώτα ακριβώς από πάνω του. Στην ουσία το τραπέζι αυτό μιμούταν τα τραπέζια του τζόγου σε καζίνα. Ο Κιούμπρικ για να ενισχύσει την ιδέα αυτή στο μυαλό των ηθοποιών -την ιδέα ότι τζογάρουν την τύχη όλου του κόσμου-  απαίτησε το τραπέζι να στρωθεί με πράσινη τσόχα ακόμα και εάν αυτό δεν θα φαινόταν στο ασπρόμαυρο φιλμ.

Το τέλος

Αρχικά είχε αποφασιστεί το έργο να τελειώνει με μια σκηνή τουτρτοπόλεμου, η οποία θα υποδήλωνε τους βομβαρδισμούς που θα  ακολουθούσαν ύστερα από την πρώτη έκρηξη. Αν και η σκηνή γυρίστηκε δεν συμπεριλήφθηκε για διάφορους λόγους. Καταρχάς οι ηθοποιοί δεν μπορούσαν να συγκρατηθούν και να μην ξεσπάσουν σε γέλια με αποτέλεσμα να χαλάνε το αποτέλεσμα. Επιπλέον η σκηνή δείχνει το πρόεδρο της Αμερικής να τρώει μια τούρτα στο κεφάλι. Πριν το έργο ολοκληρωθεί έγινε η δολοφονία του Κένεντυ και ο Κιουμπρικ και οι παραγωγοί θεώρησαν ότι η σκηνή αυτή θα συνδεόταν με τη δολοφονία γεγονός που έδειχνε ασέβεια προς τον δολοφονημένο πρόεδρο και δεν θα γινόταν ανεκτό από το κοινό.

Οι σκηνές των εκρήξεων προέρχονται από πραγματικές εκρήξεις ατομικών βομβών, στη Χιροσίμα αλλά και άλλες πειραματικές που είχε εκτελέσει ο Αμερικάνικος στρατός.

Σκηνοθεσία

Το όλο έργο διαδραματίζεται στην ουσία σε τρεις κλειστούς χώρους και με τη βοήθεια του μοντάζ περνάμε από τον ένα στον άλλο. Όσο το έργο προχωράει το μοντάζ επιταχύνεται περνώντας από το ένα χώρο στον άλλον ολοένα και πιο γρήγορα. Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Κιούμπρικ έχει διαλέξει διαφορετικό τρόπο σκηνοθεσίας για τον κάθε χώρο. Το υπόγειο συμβούλιο του πολέμου κινηματογραφείται με μακρινά στατικά πλάνα. Το κλειδωμένο γραφείο με τον τρελό στρατιωτικό δίνεται με ένα στυλ ντοκιμαντερίστικο . Και ο ιδιαίτερα στενός χώρος του αεροσκάφους με πολύ κοντινά πλάνα κυρίως στα πρόσωπα των ηθοποιών.

Τα σεξουαλικά υπονοούμενα και η γυναικεία παρουσία

Ένα σημαντικό μέρος του κωμικού στοιχείου του έργου υπηρετείται από τα σεξουαλικά υπονοούμενα που εμπεριέχει. Το έργο μαστίζεται από φαλλικά σύμβολα με αποκορύφωση τον πύραυλό που καβαλάει ο κυβερνήτης- καουμπόη στο τέλος του. Αντίστοιχα σεξουαλικά υπονοούμενα εμφανίζονται στα σχέδια για τη διαιώνιση του έθνους συμφώνα με τα οποία οι γυναίκες που θα επιλεχτούν να διασωθούν οφείλουν να είναι όμορφες ώστε να συντείνουν στην αύξηση του πληθυσμού. Επιπλέον, σε όλο το έργο εμφανίζεται μοναχά μια γυναίκα ή οποία παρουσιάζεται σαν το στερεότυπο της σέξι γραμματέας. Στη σκηνή αυτή φορά μαγιό, έχει ερωτική σχέση με το ανώτερο της και δεν διαθέτει οποιαδήποτε άλλη ικανότητα. Ο Κιούμπρικ συνδέει την επιθετικότητα και τον πόλεμο με την ανδρική σεξουαλικότητα και ανταγωνισμό.